وضعیت زندان ها در ایران در سال ۲۰۲۰ – گزارش سالانه مانیتورینگ حقوق بشر ایران

وضعیت زندان ها در ایران – شرایط غیر بهداشتی و پرازدحام زندان‌ها در ایران تا پیش از همه گیری ویروس کرونا باعث گسترش بیماری‌های عفونی در میان زندانیان میشد.
در سال گذشته در حالی‌که همه چیز دلالت بر آن داشت که وضعیت به سمت فاجعه پیش می‌رود بی‌عملی مقامات قضایی ایران در رابطه با پیشگیری از شیوع ویروس در زندان‌ها سبب شد تا کرونا به بحرانی غیر قابل کنترل تبدیل شود.
ازدحام جمعیت در زندان، تهویه هوای بد، فقدان شرایط بهداشتی و تجهیزات پزشکی و بی‌توجهی عامدانه به مشکلات پزشکی زندانیان، زندان‌های ایران را به محلی خطرناک برای شیوع ویروس کرونا تبدیل کرد.
گزارشات متعدد از زندانهای مختلف در شهرهای ایران نشان میدهد که زندانیان در بسیاری از زندان‌ها به مواد ضدعفونی کننده و ماسک و دستکش دسترسی کافی نداشتند. در اکثر زندان‌ها مواد ضدعفونی‌کننده حتی «با هزینه شخصی» هم در اختیار زندانیان قرار نگرفت.
در ماه‌های گذشته درخواست‌های متعددی از سوی نهادهای حقوق‌بشری بین‌المللی برای آزادی زندانیان سیاسی در دوران شیوع کرونا مطرح شده که به طور عمده از سوی قوه قضاییه ایران نادیده گرفته شده است.
رژیم ایران نه تنها از آزادی زندانیان سیاسی و عقیدتی خودداری کرد، بلکه مخالفان بیشتری را دستگیر و روانه زندان‌ها نمود و ویروس کرونا را درخدمت سرکوب بیشتر زندانیان و سرایت مرگ ومیر گسترده بین آنان تبدیل کرد.
آمار دقیقی از موارد ابتلا به بیماری کووید-۱۹ در زندان‌ها و تعداد زندانیان بیمار و افرادی که در بیمارستان‌ها بستری شده یا فوت کرده‌اند، در دست نیست چرا که عملکرد مقامات ایران در این زمینه شفاف نیست.
با این حال طبق اخبار رسیده از داخل زندانها، تعداد بسیاری از زندانیان در سرتاسر ایران به بیماری کرونا مبتلا شدند و به‌دلیل فقدان امکانات بهداشتی و پزشکی، روزانه موارد فوت گزارش شد.
شایان ذکر است روز ۱۰ مرداد۹۹ سازمان عفو بین الملل در یک بیانیه مطبوعاتی از درز نامه‌های رسمی از بحران کرونا در زندان‌های کشور بر خلاف انکار حکومت خبر داد و گفت: «مقامات ایرانی باید انکار این بحران سلامتی در زندان‌‌ها را کنار بگذارند و فوراً گام‌های ضروری برای حفظ سلامتی و جان زندانیان بردارند.»
نگاه کوتاهی به وضعیت چند زندان در شهرهای مختلف ایران، خبر از وقوع فاجعه می‌دهد.

زندان اوین:
شیوع ویروس کرونا در زندان اوین به حدی بود که زندانیان سیاسی آن را در نامه ای که به بیرون زندان فرستادند « سونامی مرگ» خواندند. اکثر زندانیان در بندهای ۴، ۷ و ۸ زندان اوین به کرونا مبتلا شده اند. اما بهداری زندان با دادن داروهای مسکن آنها را به بند برگردانده و به آنها گفته می شود: «اگر هم کرونا داشته باشید نمی توانیم شما را نگه داریم. در بند استراحت کنید.» به این ترتیب سایر زندانیان در معرض ابتلا به ویروس قرار گرفتند. به دلیل تعداد زیاد زندانیان مبتلا، بهداری زندان تنها کسانی را که حالشان به وخامت گراییده بستری می کند.
در روز ۱۹ مردادماه ۱۳۹۹، در پی وصول نتیجه آزمایش از هفده زندانی که به صورت تصادفی از زندانیان بند ۸ بازداشتگاه اوین که محل نگهداری زندانیان سیاسی است، انتخاب شده بودند، مشخص شد دوازده تن از زندانیان به ویروس کرونا آلوده شده‌اند.

زندان تهران بزرگ:
بهداری زندان تهران بزرگ فاقد امکانات اولیه پزشکی است. اخیرا پس از اعتراض برخی از زندانیان به نبود پرستار و یا پزشک در بهداری، یک بهیار به بهداری تیپ ۲ منتقل شده است. محیط بهداری آلوده است و حتی سطل زباله عفونی از چند روز قبل در بهداری باقی می‌ماند. مسئولان زندان با وجود شروع کرونا از دادن ماسک و یا مواد ضدعفونی کننده به زندانیان خودداری می‌کنند. کمبود تجهیزات و الزامات بهداشتی، کمبود آب و وسایل ضدعفونی کننده، غذای ناکافی و بی کیفیت و تراکم بالای جمعیت از گزارشات رایج در رابطه با این زندان است.
در اوایل نوامبر تعدادی از زندانیان سیاسی محبوس در زندان تهران بزرگ، که از بازداشت‌شدگان اعتراضات سراسری آبان ۹۸ هستند علیرغم بروز علائم مشکوک ابتلا به ویروس کرونا از رسیدگی پزشکی محروم ماندند. این زندانیان با علائمی همچون تب و لرز، سرگیجه، بدن درد، سردرد، اسهال و استفراغ شدید مواجه بودند.

زندان قرچک ورامین:
زندان قرچک از حداقل امکانات زیستی و بهداشتی برخوردار نیست و به‌ویژه در شرایط کرونا محیط بسیار آلوده‌ای است و زندانیان در معرض خطر جدی مبتلا شدن به ویروس قرار دارند. گزارشات متعددی از وضعیت وخیم بهداشتی، تهویه ناکافی، بوی تعفن و وجود حشرات موذی، شوری آب و غذای بی کیفیت در زندان وجود دارد.
طی ده روز اول مرداد ماه ۹۹ سه زن در زندان قرچک به دلایل مختلف از جمله ابتلا به کرونا دست به خودکشی زدند. یکی از این زنان منیره بهرامی بود که بوسیله چادر خود را حلق آویز کرد. منیره بهرامی از اردیبهشت ۹۹ بازداشت و به صورت بلاتکلیف در زندان قرچک محبوس بود. وی هنگامی که متوجه شد به بیماری کرونا مبتلا شده است در اثر فشارهای وارده در زندان و ترس عوارض ناشی از این بیماری دست به خودکشی زد.

زندان عادل آباد شیراز:
بیماری کرونا در زندان عادل آباد شیراز گسترش یافته و قربانی گرفت. زندانیان مبتلا به کرونا، محروم از رسیدگی در مکان و شرایط مناسب هستند. مسئولان زندان از مداوای آنها در خارج از زندان ممانعت بعمل می آورند. مسئولان زندان وجود سطح گسترده از بیماری و شیوع آن در زندان را با پنهانکاری مخفی کرده و مانع از درز خبرهای حقیقی آن می شوند.
یکی از زندانیان در رابطه با وضعیت پروتکل های بهداشتی در این زندان گفت: «شیوه قرنطینه کردن در زندان فرمالیته است. قرار است کسی که از بیرون وارد زندان می شود ۱۴ روز قرنطینه باشد ولی پیش از پایان قرنطینه افراد جدید را به بندها می‌آورند. بعضا زندانی پس از بازداشت به بند منتقل می شود و دوران قرنطینه رعایت نمی شود… محیط بسته است و هوایی که تنفس می کنیم آلوده است. جمعیت متراکم و زیاد است.»

زندان مرکزی ارومیه:
آمار مرگ و میر بر اثر بیماری در زندان ارومیه بالا است. ویروس کرونا این موضوع را ضریب چند برابر زده است. این زندان از جمله زندان هایی است که تا کنون موارد بسیاری از ابتلا به کووید ۱۹ در بین زندانیان در آن گزارش شده است.
در بهداری زندان مرکزی ارومیه حتی یک پزشک هم برای ویزیت زندانیان بیمار حضور ندارد و بیماران زیادی بدون حداقلهای رسیدگی پزشکی و درمانی، در این زندان در وضعیت بحرانی قرار دارند. برای شمار بالای زندانیان در زندان مرکزی ارومیه، تنها یک پرستار در بهداری حضور دارد که به مسائل بسیار جزئی رسیدگی میکند که این هم پاسخگوی مراجعات بیشمار زندانیان نیست. با توجه به شرایط زندان مرکزی ارومیه که بلحاظ بهداشتی فاقد حداقلهای ضروری است و همینطور با توجه به شیوع ویروس کرونا در این زندان، بسیاری زندانیان در شرایط وخیم جسمی به سر می برند و نیاز به رسیدگیهای پزشکی و درمانی دارند اما از این حق محروم مانده اند.

زندان وکیل‌آباد مشهد:
زندانیان در زندان وکیل آباد مشهد از امکانات اولیه بهداشتی برای جلوگیری از گسترش ویروس، محروم هستند. حداقلهای بهداشتی در بندهای مختلف این زندان وجود ندارد و علاوه بر این بدلیل تعداد بسیار زیاد زندانی در این زندان و رعایت فاصله اجتماعی مطلقا وجود ندارد. مواد ضدعفونی و صابون مایع در اختیار زندانیان قرار نمیگیرد.
مسئولان زندان این افراد مبتلا را فقط قرنطینه می کنند و رسیدگی های ضروری پزشکی به آنها نمی شود. پزشکان زندان به زندانیانی که بیمار می شوند فقط دارو برای سردرد و قطع تب می دهند.
یک منبع مطلع در آبان‌ماه ۹۹ گزارش کرد که روزانه در این زندان موارد فوت بدلیل کرونا وجود دارد اما مسئولین زندان مانع از درز این خبر به بیرون شده و علت فوت را «مرگ طبیعی» ذکر میکنند. در این زندان تست کرونا انجام نمی شود.

زندان سپیدار اهواز:
شرایط بهداشتی این در این زندان وخیم گزارش شده؛ زندانیان در سلول‌های کوچک که گنجایش این حجم از زندانی را ندارند به صورت فشرده نگهداری می‌شوند که منجر به شیوع بسیاری از بیماریها در بین زندانیان شده است.
زندانیان از ابتدایی‌ترین نیازها از جمله سرویس بهداشتی محروم هستند؛ . سلولهای زندان پر از حشرات موذی است که باعث آزار و اذیت زندانیان شده است. همچنین کیفیت وعده‌های غذایی زندان بسیار پایین است.
یکی از زنان که به تازگی از این زندان رهایی یافته در رابطه با شرایط بهداشتی بند زندان گفت: «فاضلاب و سرویس بهداشتی دارای مشکل است. سلول ها پر از شپش و حشرات و سوسک است. در بسیاری از روزهای هفته مرکز بهداشت زنان هیچ پزشک و پرستاری ندارد. تلاش برای خودکشی در بین زنان زندانی به شدت رو به افزایش است. زیرا زنان زندانی پس از خودکشی امیدوارند که به مراکز درمانی منتقل شوند تا بتوانند برای چند روز در شرایط بهتری سپری کنند و یا در نهایت بمیرند.»

About The Author