افزایش روز افزون بیکاران دانشگاهی در ایران

یکی از ویژگی‌ها و خصیصه‌های بازار کار در ایران، حجم بالای بیکاران و افزایش روز افزون بیکاران دانشگاهی است. به گفته‌ منابع رسمی در ایران، بیش از ۴۰.۳ درصد از بیکاران کشور، فارغ‌التحصیل دانشگاهی هستند. البته آمار دقیق و واقعی بسیار بیشتر از آماری است که از سوی منابع حکومتی اعلام می‌شود.

سهم «جمعیت شاغل فارغ‌التحصیل از کل شاغلان» با رشد مواجه بوده به طوری که این سهم ۰.۱ درصد افزایش داشته است؛ اما نسبت رشد جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل همچنان طی سال‌های گذشته بیش از رشد جمعیت شاغل فارغ‌التحصیل است.

آمار و شواهد موجود نشان می‌دهد بیکاری در میان جمعیت آماده‌ به کار به نقطه بحران رسیده است- تسنیم

معاون وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران از رتبه پایین این کشور در نوآوری و خلق فناوری خبر داد. علی خیرالدین، معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به سهم ۴۰ درصدی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از جمعیت بیکاران کشور، گفت: «این عدد اسفناک و فاجعه‌بار به معنی آن است که ما نتوانسته‌ایم نیروی کار را خوب تربیت کنیم.»

در روزهای اخیر، موج گسترده مهاجرت پزشکان، دانشجویان و متخصصان و زیانی که از این بابت متوجه کشور شده، موضوع بحث و گزارش تعدادی از رسانه‌های حکومتی است.

سیاست‌های حکومتی بر علیه نخبگان و متخصصان

البته اعمال سیاست‌های حکومتی علیه نخبگان و متخصصان صرفاً محدود به مهاجرت اجباری آنها به خارج از کشور نیست، بلکه در حال حاضر در داخل کشور نیز خیل جوانان تحصیل کرده‌ای هستند که به‌نوشته روزنامه مستقل ۲آذر ۱۴۰۰ «بعد از کسب مدارج فوق‌لیسانس و دکترا ناگزیر به خانه‌نشینی و دچار افسردگی شده‌اند.

این‌ها کسانی هستند که از کار بیکار شده و یا این‌که اساساً نتوانسته‌اند شغلی پایین‌تر از سطح تحصیلات خود پیدا کنند و اکثر این فارغ‌التحصیلان جزو ارتش بیکاران و محرومان هستند.

گزارش مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که از هر ۱۰ ایرانی، فقط سه نفر شغل مناسب دارند. این عدد در مقایسه با کشورهای پیشرو ناچیز است؛ به‌خصوص اینکه سهم جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله از بیکاری در ایران بالغ‌ بر ۲۲ درصد اعلام شده و در جمعیت جوانان در بازه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال نیز نرخ بیکاری ۱۵.۶ درصد به ثبت رسیده است.

وضعیت بحرانی بیکاری در ایران

با وجود اینکه آمار و شواهد موجود نشان می‌دهد بیکاری در میان جمعیت آماده‌ به کار به نقطه بحران رسیده است، مقام‌های حکومتی سعی دارند اینگونه القا کنند که نرخ آن در حال کاهش است. شمس‌الدین حسینی، نماینده مجلس شورای اسلامی، نیز به‌تازگی به این موضوع اشاره کرده و گفته است: «متاسفانه در حال حاضر با بالاترین نرخ بیکاری مواجهیم و نباید با جادوی آمار کاهش نرخ بیکاری را القا کنیم.»

دوسال پیش، در آبان ماه سال ۹۸، یک مقام وزارت کار از نرخ دو برابری بیکاری در میان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی ایران به نسبت بی‌سوادان خبر داد. به گفته این مقام مسئول، “دست‌کم ۷۰ درصد” مشاغل موجود در بازار کار ایران نیازی به تحصیلات دانشگاهی ندارند. این در حالی است که طی دو سال اخیر آمار اعلام شده بسیار بالاتر رفته است و بسیاری مشاغل بدلیل وضعیت بد بهداشتی و شرایط خطرناک مردمی با اوج بیماری کرونا، از بین رفته‌اند و به تعداد بیکاران افزوده شده است.

بسیاری از کارشناسان اما میزان واقعی بیکاری در ایران را بسیار فراتر از آمار رسمی ارزیابی می‌کنند و یکی از علت‌های این امر را تعریف افراد شاغل در نهادهای رسمی می‌دانند. به گفته آنان، تعریف “جمعیت شاغل” در ایران با استانداردهای توسعه‌یافته تفاوت‌های اساسی دارد. برخی تحلیلگران معتقدند، بیکاری بیش از یک چهارم جوانان که آمار رسمی نیز آن را تائید می‌کند، نشان‌دهنده وضعیت بحرانی بازار کار و اشتغال در ایران است؛ بازاری که در آن رشد بیکاری سرعتی بیشتر از رشد اشتغال دارد.

About The Author